Leo J. D. R.
4/5
De oudste kerk van Klaaswaal staat aan de Kerkstraat 18 te Klaaswaal. Door bouw van de supermarkt en het verzorgingshuis is hij nu wat omsloten, een kerk in een gewone, nauwe straat. In 1539 werd de polder het Westmaas Nieuwland bedijkt. De ambachtsheren reserveerden een deel van het gewonnen land voor het stichten van het dorp Claeswael. Langs de Voorstraat, haaks op de zeedijk, ontstond de eerste bebouwing. Aan het einde van deze voorstraat werd in 1566 de kerk gebouwd. De kerk is gebouwd als katholieke kerk, maar de pastoor van Strijen vond het te ver om er diensten te verzorgen. De gemeenschap heeft toen een predikant aangetrokken, en er werden protestantse diensten gehouden. In 1602 kwam de inpoldering van de Nieuw-Cromstrijense polder gereed. Sindsdien ligt Klaaswaal niet meer aan het Hollands Diep. Het grootste gedeelte van de huidige kerk werd in 1647 gebouwd. Hoogstwaarschijnlijk zijn stukken muur van de oude kerk blijven staan. Oude muren werden alleen afgebroken als ze werkelijk met geen mogelijkheid te handhaven waren. Nieuwe muren bouwen kostte immers extra geld, dat niet aanwezig was.
Uit de geschiedenis van de kerk blijkt dat er steeds te weinig geld was om het noodzakelijke onderhoud te kunnen plegen. Omstreeks 1740 dreigde de toren in te storten en kon de gemeente niet samenkomen omdat het kerkgebouw niet langer water- en winddicht was. In 1745 was er nog niets gebeurd. Veel inwoners waren verarmd door een grote sterfte onder het rundvee. In 1772 werd het dak weer lucht- en waterdicht gemaakt.
In de jaren 1993-1994 heeft een grondige restauratie van het kerkgebouw plaatsgevonden. Het kerkgebouw werd zoveel mogelijk in de stijl en toestand van voor 1647 teruggebracht. In de eeuwen daarvoor was er, veelal uit praktische overwegingen, veel aan het gebouw toegevoegd en veranderd. Bij de restauratie ging het niet alleen om het behoud van de ruimte voor het houden van kerkdiensten, maar ook om het behouden van een stuk cultureel erfgoed. In de dorpskern van Klaaswaal is de kerk het laatste echt historische pand.
Vanouds was er in de kerk geen muzikale begeleiding bij de gemeentezang. De dorpsschoolmeester was tevens voorzanger in de kerk. Op 25 december 1904 werd besloten om een kerkorgel aan te schaffen. Een jaar later deed het orgel zijn intrede.
Bij een restauratie in (ongeveer) 1993-1994 is het witte pleisterwerk van kerk en torenromp verwijderd.
Links naast de kerk staat het Kerkelijk Centrum "De Schaapskooi".
Monumentomschrijving Rijksdienst:
Nederlands Hervormde Kerk. Eenbeukige kerk met driezijdige sluiting en slanke westtoren, gebouwd in 1566 en volgende jaren. Noordvleugel van twee traveeën. Ingrijpend hersteld in 1655. Tot de inventaris behoren: een preekstoel uit 1816 met koperen lezenaar en twee kaarsenarmen, 18e eeuw, alsmede een grafzerk, 1698, orgelkas 19e eeuw. Klokkenstoel met klok van W. Wegewaert, 1622, diam. 61 cm.
Het orgel is in 1951 gebouwd door de firma Willem van Leeuwen Gzn. (Leiderdorp). In 1980 wordt het door de firma L.J. Kramer (Boskoop) met enkele registers uitgebreid. In 2004 restaureert de firma A. Nijsse & Zonen (Oud-Sabbinge) het instrument en wijzigt de dispositie enigszins. Er worden nog gewoon zondagdiensten in de kerk gehouden.
